Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır? İşçinin Hakları ve Dava Süreci

Av. Mehmet Mustafa Özünver | İş Hukuku ve Tazminat Avukatı

Fazla Mesai Nedir?

Fazla mesai, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesinde düzenlenmiş olup, haftalık 45 saati aşan çalışmalar olarak tanımlanır. Bu sınır, haftalık toplam süreyi ifade eder; dolayısıyla bazı günler uzun çalışılmış, bazı günler kısa çalışılmış olsa bile toplam 45 saati aşan kısım fazla mesai sayılır. İşveren, fazla mesai yaptırmak için işçinin rızasını almak zorundadır. Bu rıza genellikle işe girişte imzalanan sözleşme veya toplu iş sözleşmesinde yer alır. Ancak işçi bu onayı her zaman geri çekebilir. Fazla mesai yaptırmanın temel şartları:
– İşin niteliği gereği acil veya zorunlu olması,
– İşçinin sağlık açısından uygun olması,
– Yıllık toplam 270 saati aşmaması

Fazla Mesai Ücreti Nasıl Hesaplanır

Fazla mesai ücretinin doğru hesaplanması, bordro hatalarından doğabilecek uyuşmazlıkların önüne geçer. Hesaplama şu üç temel adımda yapılır:
1. Normal saat ücreti: Aylık brüt ücret ÷ 225 = saatlik ücret
2. Fazla mesai saat ücreti: Saatlik ücret × 1,5
3. Ödeme dönemi: Fiilen çalışılan saatlerle çarpılır.

Örnek: Brüt 30.000 TL maaşla çalışan işçi için:
– Saatlik ücret = 30.000 ÷ 225 = 133,33 TL
– Fazla mesai ücreti = 133,33 × 1,5 = 200,00 TL
– Haftada 10 saat fazla çalışılırsa → 4 hafta: 8.000 TL, 4,33 hafta: 8.660 TL.

Bu fark küçük görünse de yıllık bazda büyük tutarlara ulaşabilir.

Ulusal Bayram ve Genel Tatil Ücretleri

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde yapılan çalışmalar, İş Kanunu’nun 47. maddesi kapsamında özel bir fazla mesai türüdür. Bu günlerde çalışan işçiye: bir günlük ücretine ek olarak, aynı gün için bir günlük ücret daha ödenir. Yani işçi o gün çalışmışsa, toplamda iki yevmiye alır. Vardiya sistemi, dönüşümlü çalışma veya nöbet usulü düzenlemelerde, toplu iş sözleşmesi hükümleri dikkate alınır.

“Giydirilmiş Brüt” ve Sözleşme Hükümleri

Fazla mesai hesabında yalnızca çıplak ücret değil, düzenli nitelikteki ek ödemeler de dikkate alınır. Yemek, yol, prim, kasa tazminatı, düzenli ikramiye gibi ödemeler giydirilmiş brüt ücrete dahil edilir. Ancak bir defalık ikramiyeler, performansa dayalı primler ve sosyal yardımlar dahil edilmez. Sözleşmede “fazla mesai ücreti ücrete dahildir” ibaresi sınırsız fazla mesaiyi kapsamaz. Yargıtay’a göre haftalık 2–3 saati aşan fazla çalışmalar için ayrıca ücret ödenmelidir.

Fazla Mesainin İspatı

Fazla mesai davalarında ispat yükü işçiye aittir; ancak işveren kayıt tutmak zorundadır. Deliller:
– Puantaj kayıtları, vardiya çizelgeleri,
– Kartlı giriş-çıkış sistemleri,
– E-posta, kamera kayıtları,
– Tanık beyanları.
İşveren kayıtları sunmazsa, tanık beyanları daha fazla önem kazanır. Bordroda “fazla mesai yapılmadı” ibaresi olsa bile işçi fiili çalışmayı tanıklarla kanıtlayabilir.

İşveren Fazla Mesaiyi Ödemezse

İşveren fazla mesai ücretini ödemezse işçi önce arabuluculuğa başvurur, ardından dava açabilir. Sürekli ödememe durumu işçi açısından haklı fesih nedenidir ve kıdem tazminatı hakkı doğurur.

Dava Süreci ve Zamanaşımı

Fazla mesai alacakları için zamanaşımı süresi 5 yıldır. Her fazla mesai dönemi için süre ayrı işler. Mahkemede bilirkişi bordroları ve tanık beyanlarını inceleyerek ayrıntılı hesap yapar. İmzalı bordro tek başına kesin delil değildir; işçi aksini tanıkla ispat edebilir.

Türkiye Genelinde Elektronik Duruşma İle Temsil

E-duruşma sistemi sayesinde iş davaları Türkiye’nin her yerinden yürütülebilir. Avukat duruşmalara video konferansla katılır, tüm belgeler UYAP üzerinden güvenle iletilir.

Sık Sorulan Sorular

 1- Fazla mesai ücreti net mi brüt mü hesaplanır?
– Hesaplama brüt ücret üzerinden yapılır, ödeme sırasında yasal kesintiler düşülür.

 2- Bordroda fazla mesai görünüyor ama fiilen yapmadım; ne olur?
-İmzalı bordrolar güçlü delildir, ancak işçi itiraz ve delille aksini kanıtlayabilir.

                  İLETİŞİM
        GSM: +905528210344  
 Email: ozunverhukuk@gmail.com

•DİĞER HUKUKİ YAZILARIMIZ İÇİN TIKLAYIN←