MİRASTAN MEN ETME
Bazı durumlarda kişiler, mirasçılarını mirastan men etmek istemektedirler. Mirasbırakan ile mirasçının aralarında yaşamış olduğu husumet, en sık mirastan çıkarma müessesine başvurma sebeplerindendir. Mirasçılıktan çıkarma, Türk Medeni Kanunu madde 510 ve devam hükümlerince hukukumuzda yer almıştır.
Mirasbırakan, miras malı üzerinde sınırsız bir tasarruf yetkisine sahip değildir. Saklı pay, miras bırakanın tasarruf yetkisi dışında bulunan, kanun koyucu tarafından mirasçının, yasal miras hakkının bir kısmını koruma altına aldığı müessesedir.
Saklı pay sahipleri kanunda belirtilmiştir. Buna göre;
- Miras bırakanın altsoyu ( mirasbırakanın çocuğu, torunu, torununun çocuğu)
- Miras bırakanın anne ve babası
- Miras bırakanın eşi
Saklı pay sahibi olmayan mirasçıların, ölüme bağlı tasarruf ile mirastan çıkarılması noktasında bir zorluk bulunmayıp, kolaylıkla çıkarılabilmektedirler. Asıl sorun, saklı pay sahibi mirasçıların mirasçılıktan çıkarılmasındadır. Kanun koyucu saklı pay sahibi mirasçıların, mirastan çıkarılabilmesi için birtakım şartların varlığını aramaktadır.
ŞARTLAR
‘’Aşağıdaki durumlarda mirasbırakan, ölüme bağlı bir tasarrufla saklı paylı mirasçısını mirasçılıktan çıkarabilir:
- Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlemişse,
- Mirasçı, mirasbırakana veya mirasbırakanın ailesi üyelerine karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde yerine getirmemişse.’’ TMK madde 510
Dikkat edilmelidir ki, mirasbırakana veya yakınlarına karşı bir suç değil, ağır bir suç aranmaktadır.
Bu ağır suçun muayyen bir kıstası olmamakla birlikte, hakim, somut olaya göre değerlendirip, ağır bir suçun oluşmuş olup olmadığını takdir edecektir. Yine aynı şekilde, sadece aile hukukundan doğan yükümlülüklerin ihlali mirastan çıkarmaya sebep teşkil etmemekte, önemli ölçüde bir yükümlülük ihlali aranmaktadır. Mirasbırakana veya yakınlarına karşı hakaret, iftira, şiddet, mirasbırakana bakma yükümlülüğünün ihlali gibi durumlar, çıkarmaya sebep teşkil edebilirler. Sayılan bu durumlar çıkarma için kesin bir sebep sayılmaz, somut olaya göre değerlendirilmesi icap eder.
Mirastan çıkarma işlemi ölüme bağlı tasarruf ile yapılır. Ölüme bağlı tasarruf, vasiyetname ve miras sözleşmesi şeklinde ikiye ayrılır. Tek taraflı olarak mirastan çıkarma işlemi vasiyetname ile yapılacaktır. Vasiyetname ile mirastan çıkarma işleminin en önemli noktası, çıkarma sebebinin vasiyetnamede açıkça zikredilmiş olmasıdır. Ancak çıkarma sebebinin açıkça gösterilmemiş olması, vasiyetnameyi kendiliğinden hükümsüz kılmaz, mahkeme kararı ile iptal edilene kadar geçerli bir vasiyetnamenin hüküm ve sonuçlarını doğuracaktır.
Mirastan çıkarılan kimse mirastan pay alamaz ve tenkis davası açamaz. Tenkis davası, mirasçının saklı payına ilişkin olup, bu payın alınması için açılan davadır. Dolayısıyla, mirastan çıkarma işlemi ile mirasçının, kanun tarafından korunan miras payı ortadan kalkmaktadır. Mirastan men edilen mirasçı, bu çıkarmaya itiraz edip, iptal davası açabilir. Böyle bir durumda ispat yükü, çıkarma işleminden yararlananlara aittir. Yani çıkarma işlemine itiraz halinde diğer mirasçılar, çıkarma sebebinin varlığını ispatlayamazlarsa, mirastan men edilen mirasçı, saklı payını alabilir. Ancak madde hükmü, ‘’ mirasbırakan bu tasarrufu çıkarma sebebi hakkında düştüğü açık bir yanılma yüzünden yapmışsa, çıkarma geçersiz olur.’’ Demek suretiyle, yanılma halinde mirastan men edilen mirasçının, miras hakkını alacağını belirtmiştir.
Mirasbırakan sadece mirastan çıkarmak için bir vasiyetname düzenlemiş ve mirastan çıkarılanın hissesi üzerinde bir tasarrufta bulunmamışsa, mirastan çıkarılanın payı, varsa altsoyuna verilecektir. Altsoy yoksa, mirasçılıktan çıkarılana ait miras hissesi, mirasbırakanın diğer yasal mirasçılarına verilecektir. Mirasbırakan, mirastan çıkarılanın payı hakkında bir tasarrufta bulunmuşsa, mirastan çıkarılan mirasçının altsoyu(varsa) bunlar kendi saklı paylarını isteyebilecekler; bu saklı paya tecavüz eden tasarrufun tenkisini talep edebileceklerdir. Kendi saklı paylarından kasıt, mirasbırakan tarafından mirastan men edilen mirasçının payının ‘’saklı pay’’ kısmıdır. Altsoyun saklı pay oranı yasal miras payının yarısıdır.